Haşhaş Çeşitleri Türleri ve Özellikleri
23 Temmuz 2024

Haşhaş Çeşitleri Türleri ve Özellikleri

Haşhaş Çeşitleri

Haşhaşın anavatanı olan Anadolu, bu bitkinin tarihsel ve ekonomik açıdan önemli bir yere sahip olduğu bir bölgedir. Milattan önce 3000 yılından beri ülkemizde haşhaş tarımı yapılmaktadır. Türkiye'de 1993 yılına kadar haşhaş üretimi ve ticareti serbest bırakılmış, ancak daha sonra uyuşturucu madde olarak sınıflandırılarak üretimi kısmen yasaklanmıştır. Haşhaş tarımı, Afyon yöresinde 1971 yılına kadar haşhaş tohumu yetiştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Haşhaş kapsülleri çizilerek elde edilen afyon sakızı, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından işlenerek tıbbi amaçlı ihraç edilmiştir. 1971 ile 1974 yılları arasında ülkemizde haşhaş üretimi yasaklanmış, 1974 yılından itibaren ise geçimlerini büyük ölçüde haşhaş üretimi ile sağlayan çiftçilerin yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla haşhaş ekimi tekrar serbest bırakılmıştır.

Haşhaş kapsülünün çizilmesi ile elde edilen afyon üretimi yasaklanmış olup, daha güvenli bir yöntem olan haşhaş kapsül üretimine geçilmiştir. Haşhaş tarımı, 1986 tarihli 3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun ve 1998 tarihli 12850 sayılı Kanun'un yönetmeliği çerçevesinde yürütülmektedir. Haşhaşın üretilmesi, haşhaş kapsülünün tıbbi afyon üretimi, satın alınması, yurt içinde satışı ve ihracatı konularında Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir. Haşhaş, ekonomik değeri olan kapsül ve tohum olmak üzere iki önemli alanda üretilmektedir. Haşhaşın kapsülünde yaklaşık 30 farklı alkaloit (morf, kodein, papaverin gibi) bulunmaktadır.

Bu alkaloitlerin yanı sıra, katma değeri yüksek yarı sentetik ilaç aktif maddeleri de üretilmektedir. Morfin başta olmak üzere, haşhaştan elde edilen bazı maddeler uyuşturucu özelliği taşırken, bazıları (korku filmleri ve papaverin gibi) uyuşturucu özelliği taşımamaktadır. Bu maddeler genellikle ağrı kesici, anestezik ve öksürük kesici olarak kullanılmaktadır. Haşhaş tohumları sarı, beyaz, mavi, çiğ, kahve, gri ve pembe renklerde olabilir. Ülkemizde en çok üretilen haşhaş türleri sarı, beyaz ve mavi tohumlu haşhaş türleridir. Bu haşhaşların bir kısmı çiftçilerin ihtiyaçlarına ayrılmakta, önemli bir kısmı ise serbest piyasada işlem görmektedir. Haşhaş tohumlarının %45 ile %55 arasında yağ ve %30 oranında protein içermesi nedeniyle geleneksel olarak gıda amaçlı kullanılmaktadır. Tohumdan elde edilen haşhaş yağı, gıda, kozmetik ve boya sanayinde kullanılmaktadır.

1961 Tek Sözleşmesi, uyuşturucu madde işlerinin ülkelere tekelden üretilme hükmünü getirmekte ve Birleşmiş Milletler uyuşturucu maddelerin kontrolünde ülkemize yetki vermektedir. Birleşmiş Milletler denetiminde yasal ana üretici ülkeler arasında Türkiye, Hindistan, Fransa, Macaristan, İspanya ve Avustralya bulunmaktadır. Hindistan ve Türkiye, Birleşmiş Milletler tarafından geleneksel üretici olarak kabul edilmektedir. Birleşmiş Milletler tarafından Toprak Mahsulleri Ofisine verilen 700 bin dekar limitli haşhaş ekimi ve çizimi yapılmaktadır. Türkiye'de morfin oranı yüksek çeşitlerin ıslahı yanı sıra, katma değeri yüksek olan tabak ve noskapin çeşitlerinin ıslah çalışmaları da sürdürülmektedir. Bu kapsamda Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından geliştirilen iki yeni haşhaş çeşidi 2010 yılından itibaren tescil edilmiştir. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile iş birliği yapılarak TÜBİTAK destekli projeler kapsamında haşhaş değeri yüksek olan iki yeni haşhaş çeşidi daha geliştirilmiştir.

Ülkemizde Tescillenen 13 Çeşit Haşhaş

  • Bolvadin 95
  • Ofis 95
  • Afyon 95
  • Ofis 96
  • TMO 1
  • TMO 2
  • TMO 3
  • TMO T
  • Ofis 3
  • Ofis 4
  • Ofis 8
  • Ofis NM
  • Ofis NP

Geliştirilen bu çeşitler, 29 Şubat 2012 tarihinde tescil edilmiş olup, ayrıca ekonomik ve tıbbi değeri yüksek olan yabani haşhaş üretiminin de ıslah çalışmaları devam etmektedir. Bu üretimler, ülkemize ve ülke ekonomisine gerek ilaç hammaddesi gerekse tohum üretiminde dünya lideri olma hedefleri doğrultusunda büyük katkı sağlamaktadır. Kimyasal Ar-Ge çalışmaları da bu kapsamda devam etmektedir.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni